فرم و فضا سازی در مجتمع های مسکونی

یکی از مهم ترین کار های ما معمار ها طراحی آپارتمان و خانه های مسکونیه. در این مقاله سعی شده چند راهکار برای افزایش رضایت ساکنان از طرح ما بیان بشه.

طراحی مجتمع های مسکونی و زیستگاه های جمعی نیاز به ملاحضات اجتماعی، محیطی و بسیاری ملاحضات دیگر در طراحی دارد. آنچه گفته میشود ویژگی های مورد نظر برای ایجاد فرم و خلق تصاویر ذهنی مناسب برای ساکنان و کاربران این سکونتگاه هاست.

مطلوب های محیط اجتماعی:
مجموع ویژگی های بصری که مطلوب جمعی از افراد یک جامعه است از اجزای مهم در ایجاد رضایت خاطر ساکنان واحد های مسکونی است.
کیفیت طراحی منظر:
محوطه سازی و طراحی منظر نقش مهمی در جلب رضایت ساکنان ایجاد میکند.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* اختصاص زمان و بودجه مناسب در طراحی محوطه. از نظر بسیاری این بخش حتی از طراحی نما نیز اهمیت بیشتری پیدا میکند
* محدودیت بودجه در جزئیات داخلی مجموعه در صورتی که اجرای آن ضرورت داشته باشد در ارتباط با کیفیت مطلوبیت جمعی فضا های بیرونی صورت پذیرد
دید و منظر از پنجره:
تصور بسیاری از مردم از مطلوبیت و جذابیت محل سکونتشان بستگی به منظره ای دارد که از پنجره خود مشاهده میکنند.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* جا گذاری پنجره های آشپزخانه یا نشیمن به سمت مناظر مطلوب تر
* اگر پنجره در جهتی است که چشم انداز نا مطلوب ایجاد میکند اطمینان حاصل کنید که این پنجره ها به فضا هایی باز میشوند که کمتر در طول روز مورد استفاده قرار میگیرند
* اگر پنجره به سوی دیوار های بلند و یکنواخت باز می شود سعی کنید از گیاهان یا نماسازی به کمک ایجاد طرح و رنگ از نا مطلوبیت دید بکاهید
خانه منطبق با زمین:
بسیاری از خانواده ها دوست دارند در خانه ای زندگی کنند که اطراف آن زمین باز قرار گرفته باشد بنابراین استفاده از فرم های متناسب با این ایده و تراکم پایین تر ساکنان میتواند باعث افزایش رضایت ساکنان شود.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* ورودی اختصاصی برای واحد هابا قابلیت تزئین و شخصی سازی
* از مصالح منعطف استفاده منید تا قابلیت شخصی سازی داشته باشد
* در نظر گیری فضای خصوصی و امنیت شنیداری نسبت به ایجاد فضا های باز و خصوصی اهمیت بیشتری دارد
فرم های پر طرفدار:
به منظور کاهش میزان حسادت و اختلاف  میان ساکنان باید از ایجاد فرم ها و ترکیباتی که دارای درجات مختلفی از محبوبیت در میان ساکنان هستند پرهیز کرد. هر چند تنوع فرمی در طراحی به شدت مورد نیاز است اما تنوع نباید موجب ایجاد رقابت یا برتری جویی بشود.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* تعیین دقیق فرم های مسکونی با مقبولیت محلی
* در نظر گیری دو تیپ ساختمنی برای ایجاد قدرت انتخاب، بهتر است این تیپ ها قابلیت دسته بندی به بهتر یا بدتر نداشته باشند
تصاویر ذهنی تحکیم بخش:
تجربه طراحان نشان داده است که معمولا ساکنان با درآمد پایین تر سبک ساختمانی، فرم، رنگ یا مصالحی را که از ذائقه معمول بومی دور باشد نمی پسندند. پیدایش تمایز های غیر معمول و خلق ایده های فوق العاده تنها میتواند تمایلات و اهداف طراح را برآورده کند، اما ممکن است نیاز های معیشتی و روش زندگی ساکنان را تامین نکند.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* پرهیز از فرم ها، رنگ ها یا مصالح آوانگارد ( غیر بومی و نا معمول )
* پرهیز از فرم ها و تصاویری که در فرهنگ بومی بیانگر و تداعی کننده کاربری هایی غیر از مسکونی باشد.
خلق تصاویر ذهنی مانوس:
ساکنان کم درآمد ترجیح میدهند کلیت مجموعه مسکونی شان خیلی متمایز از سایر مجموعه های موجود در محل نباشد. برای افراد کم درآمد که حق انتخاب کمتری دارند باید با احتیاط بیشتری طراحی کرد، زیرا این به نوعی می تواند تحمیل روش خاصی از معیشت و زندگی به این قشر باشد.
♦ رهنمود های طراحی ♦
* در طراحی برای افراد کم درآمد باید به شدت از مدهای زود گذر پرهیز کرد و تامل بیشتری به خرج داد
* استفاده از فرم ها، رنگ ها، مصالح و تناسباتی که ترکیبی از ویژگی های پیرامون مجموعه باشد

مصالح بومی مقبول:

برای کاهش ایجاد تضاد و اختلاف طبقاتی در درون محله، بهتر است در طراحی و ساخت خانه های استیجاری یا سازمانی، مصالح ساختمانی بنا ها با کیفیت مشابه و قابل رقابت با سایر املاک محله در نظر گرفته شود.
♦ رهنمود های طراحی ♦

* پرهیز از مصالحی که در این مکان برای کاربری هایی غیر از مسکونی به کار می رود

* استفاده از مصالح پر دوام

* استفاده از مصالحی که در بناهای معمول و مقبول محلی یا با توجه به ویژگی های بومی و اقلیمی محلی مورد استفاده قرار می گیرند

پیچیدگی بصری:

فارغ از سبک های معماری، بیشتر ساکنان درجاتی از تنوع، پیچیدگی ، و زیبایی را در محل سکونتشان ترجیح میدهند.

♦ رهنمود های طراحی ♦

* بهتر است از نما های یکدست که تداعی کننده ساختمان های سازمانی هستند جلوگیری کرد

* ایجاد تنوع در ارتفاع، رنگ، جای گیری عناصر، پخی ها و فرورفتگی و بیرون زدگی ها برای ایجاد درجات مختلفی از پیچیدگی بصری با حفظ انسجام کلی

* استفاده از طراحی منظره و محوطه با خلاقیت بیشتر به ویژه در منار نماهای ساده و یکدست

نتیجه گیری:

با توجه به رهنمود های گفته شده در طراحی مجموعه های مسکونی می توان فرم ها و تصویر های ذهنی مطلوبتری در ذهن مخاطبان طرح ها ایجاد کرد. هر چند این توصیه ها کاملا کلی و وابسته به مورد بوده اما تجربیات بیانگر آن است که در نظر داشتن این عوامل در طراحی و برنامه ریزی یک مجموعه مسکونی بر میزان پاسخگویی آن به کاربران و دسترسی به اهداف طراحان میتواند نقش موثری داشته باشد.

با ویرایش از مجله "معماری و فرهنگ" شماره 48