معرفی معمار ایرانی: حسین لرزاده

لرزاده در سن هفت سالگی به مکتبخانه «میرزا حسن» در نزدیکی چهارراه حاج رضا خیابان بلورسازی رفت. پدرش، استاد محمد لرزاده، که از معماران دوره قاجار بود، او را به مدرسه‌ای در کوچه پشت گذر مهدیخان فرستاد که در آنجا هندسه و حساب و رسم فنی و نقاشی را در سطح عالی طی کند. پس از دوران ابتدایی، چند سالی به دبیرستان سلطانی واقع در پل امیربهادر فرستاده شد. از آنجا که این مدرسه، رشته فنی مورد علاقه اش را نداشت، مدرسه را ترک و به شعبه مجسمه سازی مدرسه «کمال الملک» فرستاده شد. پس از یکسال و نیم که قالبگیری و قالبسازی آموخت، به دلیل شبهه حرمت این شغل، او را نزد مرحوم «سیدمحمد تقی نقاش باشی» که کار تابلوسازی می‌کرد، فرستادند. اما از طرف دیگر، پدرش او را به کارهای فنی و رشته‌های معماری نیز وا می‌داشت و در جلسات شبانه که معماران برای آموختن رموز معماری در خانه ایشان جمع بودند، لرزاده را نیز در کار آنها شرکت می‌داد. استاد جوان نیز با استعداد و قریحه خود، نمونه‌ها را با گچ و مقوا اسکلت (اصطلاحی که قبلا به آن ماکت سازی می‌گفتند) می‌کرد و به طور عملی معماری را فرا می‌گرفت. پس از مرگ پدر در سال ۱۳۰۵، به دعوت استاد «جعفرخان کاشانی» که مشغول ساختن عمارت سنگی تپه علیخان در سعدآباد بود به آنجا رفت و مشغول به کار نقاشی در یکی از اتاق‌های این عمارت شد. نخستین کار مستقل استاد را می‌توان سر در بانک شاهی (بانک تجارت فعلی) واقع در میدان توپخانه تهران دانست.

لرزاده در طول عمر هنری نزدیک به یک قرن خود، مساجد متعددی را طراحی و اجرا کرد.مقبره فردوسی که لرزاده هم طراحی و هم ساخت آن را بر عهده داشته. این مقبره نخست توسط آندره گدار پایه ریزی شده و تا پله دوم نیز اجرا گردیده بود. طرحی که وی در نظر گرفته بود هرمی چون اهرام مصر بوده‌ است. این طرح مورد قبول ذکاالمک فروغی قرار نمی‌گیرد و قرار می‌شود که یک معمار ایرانی با طرحی ملی آن را تکمیل کند. حسین لرزاده مأمور طراحی و ساخت مقبره حکیم فردوسی می‌شود و طی هجده ماه طرح را اجرا و به اتمام می‌رساند.

از آنجا که فردوسی شاعری شیعه مذهب است، لرزاده در بالای قبر یک چهار کاسه به نشانه ارکان اربعه شیعه اجرا کرده بود که بعدها در تعمیرات بقعه این بخش از کار تخریب میشود. در دهه ۳۰ شمسی هوشنگ سیحون این بنا را استحکام بخشی نمود.

حسین لرزاده تعداد ۸۴۳ مسجد را طرح و بعضا اجرا و یا نظارت کرده‌است که از آن جمله است :

• مسجد لرزاده، ‌خیابان لرزاده، خیابان خراسان

• مسجد سلمان، خیابان شهباز، خیابان غیاثی

• مسجد سجاد، ‌خیابان جمهوری

• مسجد اعظم قم،‌ خیابان موزه

• مسجد مهدیه، ‌خیابان ری

• مسجد امام حسین، ‌خیابان امام حسین

• مسجد فخریه، خیابان امیریه

• مسجد زعیم، ‌خیابان منیریه

• مسجد فرازنده، خیابان شوش

• مسجد سپهسالار، ‌خیابان بهارستان

• 

• مسجد انبار گندم، خیابان ری

• مسجد سنگی، خیابان ری (تخریب شده)

• مسجد عمار، خیابان سپاه

• سردر دارالفنون

• سر در بانک شاهی (بانک تجارت کنونی) در میدان توپخانه که نخستین کار مستقل لرزاده بوده است. این کار به درخواست <<کهل>> ( مسئول انگلیسی بانک ) جهت طراحی سردری ایرانی برای این بانک صورت گرفت.
• بیمارستان واقع در خیابان فلسطین که امروز به نام انقلاب خوانده می شود.
• گنبد کاخ مرمر

گفته شده وقتی حسین لرزاده را برای ساخت گنبد به کاخ مرمر میبرند، رضا شاه به او می گوید:آمده ای گنبد را بسازی؟  وی گفت:نه، مرا آورده اند

• کاسه سازی یا «شمسه زیاد» : می‌توان کاسه سازی یا شمسه زیاد را امضای استاد لرزاده بر آثارش دانست. در مساجد امام حسین(ع)، انبار گندم، مساجد تخریب شده سنگی، سلمان، عمار، فخریه، سجاد و پیش ورودی گنبدخانه سپهسالار که در آنجا یک نه کاسه مادر و بچه ظریف طراحی و اجرا کرده تا این هنر را به کمال رسانده باشد:

معماری واقعا ایرانی و شایسته ی تقدیر.  من شخصا ارادت خاصی به ایشون پیدا کردم. روحش شاد